Από την αρχή της ανθρώπινης ιστορίας η τέχνη χρησιμοποιήθηκε και ως μέσω επικοινωνίας και για θεραπευτικούς λόγους. Τα εικαστικά χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά στη θεραπεία λίγο πριν το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο 1940, μια σειρά ζωγράφων και θεραπευτών έχουν αρχίσει να αντιλαμβάνονται πως για κάποιο λόγο η δημιουργική έκφραση έχει θεραπευτική επίδραση στην ψυχολογική υγεία του ανθρώπου. Από τότε το «μυστήριο» έχει εξελιχθεί τόσο, ώστε να αποτελεί ξεχωριστή ψυχοθεραπευτική μέθοδο, την «Εικαστική Θεραπεία» (Art Therapy). Η Εικαστική Θεραπεία εφαρμόστηκε στις Η.Π.Α. και τη Μεγ. Βρετανία από το 1960.
Η Εικαστική θεραπεία βασίζεται στη δύναμη της Εικαστικής Έκφρασης (ζωγραφικής, πηλού, κολλάζ, φωτογραφίας, άμμου κ.α.) ως μέσου επικοινωνίας. Η θεραπευτική προσέγγιση μέσα από την τέχνη, αναγνωρίζει τις καλλιτεχνικές διεργασίες, τις δομές, το περιεχόμενο και τους συνειρμούς πάνω σε αυτά, σαν καθρέπτες των ικανοτήτων, της προσωπικότητας και των ενδιαφερόντων του ανθρώπου. Η Εικαστική θεραπεία είναι μια μορφή που επιτρέπει τη συναισθηματική έκφραση και «ίαση» μέσω εξωλεκτικών οδών. Η ζωγραφική είναι μια προβλητική τεχνική που επιτρέπει σε παιδιά και ενήλικες να δημιουργήσουν, να κατασκευάσουν μια εικόνα του κόσμου όπως τον βιώνουν και οπως θέλουν να τον βιώσουν , να τον αλλαξουν , να τον προσεγγίσουν, να τον μετουσιώσουν. Μια εικόνα αντανακλά τους συναισθηματικούς προβληματισμούς των ανθρώπων. Κατά τη δημιουργία του έργου ο άνθρωπος προβάλει τις εμπειρίες του με σύμβολα. Χρησιμοποιούνται εικόνες όπως πόρτες, παράθυρα, κλειδιά, πύλες, μάσκες, καταφύγια, σπίτια κ.α. Ο Carl Jung υποστηρίζει ότι "Τα σύμβολα είναι ένας φυσικός τρόπος ψυχικής έκφρασης, η φυσική γλώσσα του ασυνειδήτου. Τα σύμβολα εμφανίζονται αυθόρμητα, είναι ζωντανές και προσωποποιημένες πτυχές της ψυχής. Είναι φορτισμένα με ψυχική ενέργεια -είναι υπερφυσικά- και έτσι είναι δυναμικά, έχουν καθοδηγητική δύναμη και δημιουργούν συνέπειες." Ο Winnicott (1988) τονίζει την τεράστια σημασία του παιχνιδιού και της φαντασίας για την δημιουργία του ενδιάμεσου ή «μεταβατικού χώρου», όπου ο άνθρωπος από βρέφος αλλά και σε ολόκληρη την ζωή του ταξιδεύει από τη μη διαφοροποιημένη συγχώνευση στη διαφοροποιημένη ατομικότητα. Επίσης ο Ernst Kris αναφερόταν στη μαγική δύναμη της εικόνας, στον τρόπο που η φαντασιωσική διαδικασία παίρνει μορφή και ζωή μέσα από τις εικόνες. Τόσο η θεραπεία μέσω των εικαστικών όσο και άλλων μορφών τέχνης, βασίζονται στη δύναμη της φαντασίας, όχι της υποτιμημένης πρωτογενούς διαδικασίας, αλλά της πολύτιμης πρώτης ύλης που μας φέρνει σε επαφή με τον πλούσιο κόσμο του ασυνειδήτου. Άλλωστε αυτός είναι και ο στόχος σε κάθε μορφή θεραπείας μέσω της τέχνης.
Η θεραπεια μέσο της τέχνης δεν έχει περιορισμούς. Είναι και για μικρούς και για μεγάλους. Επίσης δεν απαιτεί κανένα ιδιαίτερο «ταλέντο» στη ζωγραφική. Το μόνο που χρειάζεται είναι η θέληση να χρησιμοποιήσει κάποιος τα υλικά για να εκφραστεί.
Προσφέρει ένα διαφορετικό τρόπο επικοινωνίας, μια διαφορετική «γλώσσα». Τη γλώσσα της εικόνας και του συμβολισμού.
Είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε ανθρώπους που βρίσκουν τα λόγια δύσκολα ή ανεπαρκή για να εκφράσουν αυτά που επιθυμούν.
Η τέχνη ως θεραπεία χρησιμοποιείται γενικά ως ένας εναλλακτικός τρόπος για να βελτιωθεί η συναισθηματική κατάσταση του ατόμου και η ψυχική του ευεξία. Η Εκφραστική θεραπεία μέσω τέχνης δεν πρέπει να χρησιμοποιείται όμως μόνο ως θεραπεία. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανακούφιση του στρες ή της έντασης, ή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένας τρόπος ενδοσκόπησης του εαυτού.
Ο χρόνος μοιράζεται ανάμεσα στη δημιουργία και στη συζήτηση πάνω σε αυτό που δημιούργησε κάποιος. Ο θεραπευτής δεν βρίσκεται εκεί για να καθοδηγεί και να επιβάλλει το δικό του «εγώ». Βρίσκεται εκεί για να δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα ασφάλειας, εμπιστοσύνης και αποδοχής του ανθρώπου χωρίς κριτική. Βοηθάει στη διερεύνηση και επεξεργασία της εικόνας με τον εαυτό. Η σχέση είναι τριαδική δηλαδή θεραπευτής-θεραπευόμενος-εικόνα.
Ενας «καθρέφτης» στα συναισθήματα και στις σκέψεις. Σε αντίθεση με τον προφορικό λόγο, η εικόνα είναι κάτι που μένει. Είναι λοιπόν ένα είδος «χειροπιαστής μνήμης», γιατί ο άνθρωπος μπορεί να επιστρέψει σε μια εικόνα που έκανε παλιά και να τη διερευνήσει ξανά. Εκφραζόμενος κάποιος μέσα από τα δημιουργήματά του, αποκτά έναν απόλυτα προσωπικό και ιδιαίτερο τρόπο για να επικοινωνήσει αυτά που γνωρίζει ή αυτά που δεν γνωρίζει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου